De nære, kjære

 Eg lika best å fortelja om hendelser eg kjenne godt til. Og famile er det som er nærmast mange ganger. Eg prøve å ikkje la mine familiemedlemmer bli såra og lei seg av mine betraktninger. Men det ligg bare gode intensjoner bak det å fortelja litt om vår mamma. Nå har eg vore ein tur til Ølen Me  feira mamma sin 88 årsdag. Eg og søster mi reiste uten menner. Og de andre søskenå   kom til forskjellige tider. Me prøve å laga dette koronarektig. Vett ikkje om Høie ville godkjent det, men me gjorde vårt besta.

 Mor vår har  runda den anselige alder av 88 år. Hu har alltid vore ei staselig dama. Opptatt av klær og hår, og masse omtanke for andre, og et lynende godt håve.  Og så er hu fødd i ei tid der det var viktig å ta rette valg, ikkje å skjemma seg ut. Det var nåke eg opponerte sterkt mot i ungdomstida. Eg ville at alle skulle følga egne valg, og ikkje bli diktert. Eg meinte det var hyklerisk.  Har nok moderert meg der. Hu har vore superlimet i vår familie. Alltid klar med de flottaste middagsbord. Og når me ikkje såg det, satte hu gryter og større ting som skulle vaskas opp og ikkje gjekk i oppvaskmaskinen, i kjellaren. For det skulle hu ta seinare. Når me hadde småunger og var på besøk, så var hu tidlig inne og henta dei, sånn at me kunne sova lenger. At hu sjøl var 20 år eldre og gjekk i full jobb på handelslaget kom i andre rekke.

Var det nåke me lurte på så ringte me til mamma. Alle sammen. Bror min kalte henne sentralen, fordi det var hu som måtte ta telefonen og løysa våre små og store problem.

Ein gang når Signe var nyfødt, eg kjente meg psykisk på bånn,  så ringte eg for litt medfølelse. Mamma høyrte at gråten ikkje var langt unna når me snakka i telefonen. .. nåken timar seinare kom hu og pappa inn dørene våre. Slapp av og legg deg på sofaen sa hu, me har med mat og alt som trengs.. Så de forstår at dette er ei Mamma med stor M. Og det hendte det kom pakke i posten med fine klær eller ein annen overraskelse. Me hadde samme størrelse den gangen. Og hu spurte på butikken ka som var på mote. Nå er det bare hu som har beholdt figuren. Hu kjente på seg når eg hadde behov for oppmuntring. Og når skoleferien  var lengre enn vår ferie så var det bare å senda ungane med hurtigbåten til Sandeid og pappa henta dei og kjørte til Ølen. Sjøl om hu var på arbeid, så var far vår pensjonist. Han var 11 år eldre. Eg kunne fortsatt og fortsatt med å fortelja om vår mamma. Fasiten blir at me fem ungar er veldig glad for begge våre foreldre, kunne aldri hatt noen bedre.

Som tidå går blir det forandringer hos mange av oss. Det gjelde mi mamma og. Siden mars har hu fått to brudd i lårhalsen, og vært innom rehab begge desse gangene. Hu skjønne nok at det var nødvendig, men det var jo bare gamle folk der, sa hu. Hu gleda seg til hu kunne flytta heim igjen. Og bror min og svigerinnå mi bur rett over veien. Dei har gjort det mulig. Dei andre brødrene mine stille og opp, og det er alltid fullt i veakorgå til mamma. At hu er gammel oppfatta hu ikkje, og hu kalla meg, som snart er 68 år, for ungdom....

Demensen er kommen til gards. Det betyr ikkje at alt det gamle er borte. Men husken er blitt dårlig. Dette er hu godt klar over sjøl. Det er vondt å  oppleva at ein ikkje har kontroll på alt lenger. Men me ser jo at hu er med likevel. Demens opptrer på mange måter, og vår mamma er i  starten. Farten videre er det ingen som kjenner. Og det går opp for oss nå, at hu stort sett alltid fekk det som hu ville før i tidå... Når me nå kjem med gode forslag så nikka hu med, og seie tilslutt: eg tenke me gjere det sånn... Altså på hennas måte. 

Og så meine eg at det må snakkas meir om demens. Nå blir det av noen oppfatta som ei skam. Det er faktisk ikkje nåke me har mulighet til å påvirke sjøl. Forskning klare ikkje å finne den rektige medisinen til å kurere altzheimer/demens. Det vil komma til å ramma veldig mange av oss.

 Me har fått mange gode låttar og, og heldigvis kan hu le med når det er for gale. Det er ikkje alltid drøm og virkelighet passa overens. Det er skitt å bli gammel, sa far min alltid. Han blei 96 år. Og eg ser jo at om me bur i et flott land, er ikkje det det samme som at alderdom er like god for alle. Å bu heime lengst mulig vil dei fleste. Sjøl om det kan komme heimehjelp og vaska golvene i oppholdsrom et par ganger i måneden og heimesjukepleien med piller og kommunen med middag, så oppleves ensomhet for de fleste som er åleine. Familie gjer så godt som mulig, men ikkje alle har familie, og alle har det travelt.

Me blir eldre og eldre. Det er kanskje på tide å sjå på løysningar som tjene eldre  best. Gruppa eldre er jo like forskjellig som gruppa yngre. Det finnes spreke 100 åringar, og dårlig fungerande 65 åringar. 

Ein gong stod myndighetene på for barnehageplass for alle. Det fekk de til. Kanskje neste store mål kan være: ein verdig, hyggelig alderdom for alle? Alle me som lever lenge kjeme i den situasjonen, politikerene også. Men ka som  skal til, det vett eg ikkje. Kanskje et tun med fellesområder og ein ansatt aktivitør/sjåfør/gledesspreder. Sentralt plassert, med den nyaste forenkla teknologi som alle klare å bruka. Allerede nå kan legetimen foregå på nett, banken styre alt via nettet, NAV vil ikkje svara på telefonen, alt må på nett... Alt dette må være til ei husleie som er mulig for alle. Mulighetene er mange. Eg ser for meg ein kveld med trekkspel, ein kveld med rock... og så kan Bygdekvinnelaget komma med lefser og annen mat som ingen kan laga lenger...Det er bare fantasien som kan stoppa mulighetene. Ensomhet er farlig for folkehelsa, så det må tas grep.

Me nærme oss jul. Det er ei god tid for de fleste. La oss tenke litt på dei som ikkje klare alt sjøl lenger. Eg håpe Koronaen tar litt juleferie så ikkje nåken av familien blir utenfor.

Koronaåret

 Dette Koronaåret har forandra litt for mange. Mange er blitt permitterte eller har mista jobbane sine. Nåken har mista livsverket sitt. Det er dei som har møtt de største prøvelsene, sammen med dei som er blitt sjuke.

 Me som bur på landsbygda har vel hatt det enklare enn byassane, men me prøve å halda meteren og å sprita hendene, og ellers følga råd så godt det lar seg gjera. Og så kan me bli øvegidde over dei som må til Sverige eller Syden, fordi de alltid har gjort det. Men det er jysla mange som har fått pussa opp i heimen, fordi sommerferien blei ikkje så travel i år.

Eg har fått med meg at trenden dette året er friluftsliv. Spesielt toppturer og andre fysiske utfoldelser. Facebook og snapchat fløyme over med bilder av lykkelige, smilande familier som har nådd målet. Bildene vise ikkje kor mange overtalelser og bestikkelser som måtte til for å få ungane med den siste kilometeren. Men eg blir jo imponert over alle spreke kjenningane. Eg kan ikkje skylda på dårlige gener heller. Alle mine 4 søsken smile frå toppar og glitre med de flottaste turklær. Eg kan oppleva å våkna av ein snap frå Roafjellet ein søndagsmorgen. De er ofte tidlig ute for å få mest mulig ut av dagen, på tider eg ikkje har tenkt på å stå opp. Så eg er et heller dårlig forbilde som storesøster. Eg trur ikkje eg har den roen som kreves for å ha ein hobby.

Og så er det store deler av befolkningen som har  feriert i bobil. Og då vise det seg at det ikkje er dei fryktelige utlendingane som forurense eller campe i tunet til bøndene i utkantnorge. For dei kom ikkje dette året. Så det er nok nåken av våre egne som ikkje har heilt reint mjøl i posen. Men ferie i bobil det kan eg, etter 35 år på hjul. Så ei og anna stavkyrkje har eg besøkt. Litt kultur har snubla inn i livet mitt. Det er et liv eg godt kan lika. Då går me rundt å snuse på ka omgivelsane kan tilby, og prøve lokale matretter. Eg har sansen for det.

Ein del lure på om me kanskje bør stoppa litt opp, gå tilbake til den tida det ikkje var penger til å kjøpa alt, eller at alt kunne ikkje kjøpast for penger. Utvikling er vanskelig å stoppa, men mange har sans for gjenbruk og er også blitt meir oppmerksomme på tiltak for å unngå matsvinn. Derfor kan eg styrta bort til boksen med nedsatte varer på Extra. Det er jo miljøvernande å kjøpa varer som går ut på dato, og kan ikkje oppfattast som at eg er grisk...eg lika sånne kupp. Det blir interessant å følga med på desse trendene. Me får setja vår lit til ungdommen. Eg sjøl slite med å forandra gamle vanar, men eg har ikkje lenger behov for nye ting heila tidå, så forbruket er naturlig redusert.

Eg har vore ganske impulsiv i mitt yngre liv når det gjelde å hiva seg på nye idear.  Kvar gong eg fekk det for meg at eg må finna meg ein hobby, så hoppa eg på det første og besta tilbudet. Eg har gått på kurs i rosemaling, applikasjon, dokkelaging, glassmaling, yoga og sikkert et par til. Likheten med alt dette, er at eg kjøpe inn utstyr, og starta i goe tru på at dette er det eg skal holda på med nå. Men det dabba fort av. Men optimisten i meg er trufast. Så det er slett ikkje sikkert eg ikkje fortsatt lar meg frista. Men må tilstå at sofaen stjele ein god del av tiå mi nå for tidå. 

Det der med å ta vare på helsa tenke eg på.   Og eg lese om andre på min alder som tar ut helsegevinst med kun ein halve time mosjon  pr dag. Og det burde væra oppnåelig. Men sjøl om eg er inneforstått med at mosjon er viktig, og at for mange kilo ikkje er bra, så er det jammen ikkje enkelt å gjera nåke med det. Det er dei der nissane som sete på skuldrene mine og seie at eg fortjene å slappa av, og at i morgen er ei fine tid...at me leve bare denne gangen... men de minne meg ikkje på at me leve og døyr  bedre, med goe helsa.

Eg går tur med nåken som er på samme nivå som meg sjøl. Me kalle oss sniglane. Kanskje litt på spissen, for me holder varmen og motet oppe.  Me når ikkje de store toppane, for pulsen går opp, og hjerta slår ekstra for de minste stigningene, men me trøste oss med at me får frisk luft og sosialt samvær. Og kaffepausen  etterpå er vel så viktig for oss.  Og så kan me diskutera de forskjellige vondtane som dukka opp, og få middagsforslag eller ei goe kakeoppskrift. Det trenge ikkje alltid væra så høgttravande for vår del.

Men eg er jo bittelitt misunnelig på viljestyrken til mine medmenneske. Eg starta kanskje friskt, med planar om å gå ein tur kvar dag. Men så kjeme det ein regnværsdag.... Ernst går sin morgentur før eg er stått opp. Men det er enkelt å finna situasjonar der me ikkje strekke til. Janteloven kan lett overstyre min sjølfølelse. Det kan væra lurt å sjå seg om i eget liv etter ka som ser ut til å fungera bra.

Eg må leita etter mine gode sider. For de finnest jo baki der. Ein kveld satte inn ei svinesteik på langtidssteiking. Så då blir det goe middag midt i vekå. Det er vel ganske snillt? Men eg tenkte jo ikkje bare på Ernst, litt på meg og. Og me ete jo ikkje opp alt det, så då er det lapskaus ein annen dag. Så eg er jo litt goe då..Eg trur eg kan sei at eg har omsorg for dei svakaste. Og så prøve eg å væra et medmenneske, det er også viktig. Men det der med burde, burde... eg kunne vore veldig mye bedre.  Men skitt au, eg får leva mens eg gjer det.

Søren Kierkegaard har sagt at livet kan bare forståes baklengs, men det må leves forlengs.

Kos har du det? Verkelig???

 Me har mange roller, de fleste av oss. Og me svitsje frå den eine til den andre uten å merka det sjøl. Men eg var ein person på jobb, andre kvaliteter heime, og annleis med barnebarn eller venner... Selvfølgelig ikkje store endringer, men nyanser.

Eg vett ikkje kaffor det er blitt sånn. Me er oppdradde til å visa fram søndagssidå, iallefall me som har levd noen år. Og det er sikkert rett. For dersom heile følelsesregisteret skulle ta overhånd i kvardagen, ville det blitt vanskelig.

Ei venninne av meg seier ofte at alle har ein stein på trappå. Eg meine det hette «har ein stein i skoen». Uansett, så betyr det at me har nåke som verke, og som kan væra vanskelig å snakka om og vanskelig å leva med. Eg googla litt om denne steinen, og der kunne eg funne mange innlegg. Eg valgte et lite utvalg av kaffor me ikkje gjer nåke med det:

• Det er for ubehagelig å ta tak i det.
• Dagene bare går, har ikke tid.
• Det koster for mye, vi har ikke råd.
• Eller, vi vet ikke hvordan vi skal ta grep som kan hjelpe oss.

Men treffe me ein kjenning i dørene på Extra ein dag me slite med vansker, så seie me hei, takk bare bra, og passere med oppovermunn. Men det skulle tatt seg ut å svart at livet er fælt og problemene aukar. Ein kan ta opp vanskelige tema med venner, men det må ikkje ta overhånd i vennskapets navn. For det er krevande å væra vennen som tar på seg, eller del i, andres problem. 

Og så er det dei som står opp og seie fine ting til seg sjøl i speilet... Det funka ikkje på meg, eg vett ka tid eg lyge... Men me må jo alle jobba med oss sjøl når me går lengre og lengre ned i myrå. Det har aldri nytta å gi opp. For nåken hjelpe det å gå tur i naturen. Det er fint å bare nyta landskapet og prøva å sortera ut tankane. Kanskje me skulle fått ny hobby? Lediggang er ikkje spesielt bra når tunge tankar overtar. Eg har og prøvd psykolog. Det kreves mye når ein ska åpna den innerste lukå i hjerta eller sinnet. Eg trur ikkje eg klare det. Og når psykologen, som var i alder småbarnsfar, og kanskje hadde hatt ei våkenatt, då gjespa. Vel, då ramla alle lukene ned hos meg. Eg var på vei til å få ut mine innerste tankar, og så var det så lite interessant... Det blei vel ikkje mi greia det.

Me får vel alle prøva å la steinen i skoen  gjera minst mulig skade. Det lar seg gjera. Og heilt sikkert er det at etter regn kommer sol!

Så fremdeles: hei, lenge siden... kos går det med deg? Jo takk, litt opp og ned...

Badekaret

 Eg har lenge drømt om badekar. Spesielt når musklene i kroppen skrik etter helbredelse. Me heiv ut karet for mange år siden, og eg har kanskje laga meg for mange fantasier om det.

Eg ønskte meg et bad i kjellaren. Har sett for meg sånn et magasinbad. Badekaret skulle ha form liggande båtis. Stå litt frekt utpå golvet. Høge lysestaker og lyslykter fint plassert i nærheten. Grøne planter... Blanke dusjvegger i ei gode og fine dusjsone og do med innlagt vannsprut. Drømmar er gratis. Og Ernst ville helst at det bare skulle væra drømmar. Han har estimert pris til meg, og dessverre ville me då brukt opp dei pengene me skal ha til sus og dus.... Eg hadde ei tru på at han kunne ordna det sjøl, nesten gratis. Men eg må bøya meg for dyre elektrikarar og rørleggarar.

Så då var det bare å fortsette i dusjkabinettet ei stund til. Me har husbankbad - sånn ca 2,7 x 3 meter. Men som den gode ektefellen Ernst er så søkte han løysning.

Svaret blei badekar og dusj i ett. Dette var innenfor vårt budsjett, og blei bestilt rett før Koronaen kom til landet. Og første utgave blei levert midt i juli. Delene passte ikkje. Neste levering i slutten av august. Delene passte ikkje. Men med litt hjelp fra leverandør, litt saging og skjæring så blei installasjonen ferdig montert i går.

Så nå har me badekar med rom rundt. Nye hyller og skap der det er mulig. Me skal ikkje ha utstillingslokale, så eg var kjempefornøyd.

Tiden var inne til å skrida oppi. Eg hadde reint gløymt at eg var 67 år, og ein del stiv i leddå. Det var et hekkan å komma seg oppi. Og når eg vel var plassert kom eg på at eg måtte reisa meg opp igjen for å skrua av vatnet. Kranen blei betjent på dusjveggen.

Eg skrudde av før eg egentlig hadde ønska vannmengde. Det var jo gruelig bra, for eg hadde heilt gløymt Arkimedes lov. Når eg til slutt klarte å setta meg nedi igjen steig vatnet den «unnatrengde væskemengde« Heldigvis er karet djupt sjøl om det er kort. Det var ein nytelse å meditere i badekaret. Hadde hatt av det nya badesaltet som dessverre lukta blått Plastikksnop... og så var det kampen for å komma seg opp igjen. Det er ingenting å halda seg i, for dusjveggen er oppå karet. 

Eg ønske ein tau frå taket. Kunne jo pynta med ei lyslenke...

Men framtidå vil visa om dette er lurt, eller om me har sløst vekk  på drømmen min.

Tannlegetur

 Det som stod på timeplanen min i dag, var tur til Egersund, til tannlegen. Rett nok til tannpleier, for han sjøl er veldig opptatt. Og det er jo like greitt for min del.

Siden dette slår stressen min ut på fullt, fekk eg ikkje sova før langt ut i de små timar i går. Når klokkå vekkte meg klokkå ni i dagmorges, skreik heile kroppen etter meir søvn. Men opp og hopp. Eg måtte i bobilen for å dusja. Superbadekar/dusj som blei bestilt i midten av mars og mottatt i slutten av juni første gang, og for et par dagar siden andre gang, er fremdeles feilsendt.... Så livet er sånn passelig primitivt. Men eg fekk goe tid til både kaffi og sjeva. Hadde time klokkå tolv, og eg beregna goe tid! Som mange på min alder gjer, og tok avgårde klokkå elleve.

Med radio på, og goe utsikt i flott klarvær bar det avgårde. Eg vil ikkje væra et segalår i trafikken, så eg trykke inn fartsholdaren sånn fem kilometer over anbefalt fart, og syns dette går fint. Eg hadde ikkje ein einaste bil bak meg før eg var på Tengs. Eg hata når de ligge i bakrute mi. Men nå, når eg var åleina gjekk det fantastisk bra. Eg haldt godt på rattet i svingene, ville ikkje ødelegge den goe flyten med å bremsa. Det var kun når eg møtte store bilar eg flytte på foten, stort sett låg føttene i kvileposisjon. Sjøl dei usynlige rundkjøringene i Egersund takla eg fint, før eg svingte inn på Torget på ein ledig parkeringsplass. Eg brukte for første gang Easy Park. Og det såg ut som eg fekk det til. Låg iallefall ingen bot på rutå når eg kjørte ut.

På venterommet var det Koronaklart. Nøye streka opp kor me kunne væra, og spriten stod klar. Det var bare meg og ein frå Ualand der inne. Og når me fekk oia oss litt øve pandemier, ungdom, sverigereiser og sånt, så kom me fram til at me var heldige som budde i Norge.....

Eg blei henta inn. Og siden dataen var «nede» gjekk det litt tid i stolen, med mulighet til egne tankar. Sånt omtrent for tjue år siden, i mitt arbeidsliv, var svaret frå Datahjelperne våre, at me skulle trekka ut kontakten, venta et minutt, og starta opp igjen. Sånn kvar tiende gang hjelpte det. Men når de skulle forklara andre løysningar til meg, dataidiot, stod som oftest røyken ut av øyrene og håret til værs. Det er nok derfor eg blir så imponert av hu tannpleiedamå som var heilt ubemerka av at dataen ikkje var samarbeidsvillig.

Hu skrapa og grov, rydda i desse lommene som finns rundt tennene mine. Utrulig ka som finnes der. Og eg har helst blitt litt værre med årå. Eg trega meg syke at eg ikkje er meir iherdig med de små børstane, og er livredd for at hu ska spørja meir detaljert om kor god eg er på dette reinholdet. Då måtte eg tilstått at det finnes mange kveldar eg bare hoppa over alt, og stupe til sengs. Men nå skal det bli andre boller. Neste gang blir det kirurgi blei eg lova. Lukt av svidd tannkjøtt er ikkje den beste parfymen.

Men damå gjorde et framifrå arbeid, og eg slapp laus, og kunne dansa ned til bilen. Eg satsa på at Easy Parken virka, og Yeti’en rulla lykkelig tilbake til Varhaug. Etter ein Facebook pause blei det servert fiskeboller, og så blir det plutselig kveld.

Sånn har det seg at ein time hos tannlegen tar ein heil dag.

Gode og vonde dagar

Alle familier opplever vanskar løpet av livet. Sånn er det bare. Og me er skapte sånn, at tek du den, så tek du den..

Av og til kan det bli veldig vanskelig å klara alle motbakkene. Men gjer me det, skal me væra på toppen. Men då kjem som regel nedoverbakken.

Eg har ei dotter som slit med å finna den rette stolen. Så hu fell mellom alle stolane som «de» vil hu skal ha. Og det kom så nær meg, nå når diskusjonen går i dette samfunnet som vil gi plass til alle. Bare for å presisera: hu ville aldri ha blitt valgt bort.

Kor mange ganger eg har gått frå møter, full av håp, og tenkt at DENNE gangen tar de tak i problemet vårt. Men foreldre er de siste som får uttala seg, og som regel er det vel bare fordi det høyrer til. Og den det gjeld blir heller ikkje rekna med.

Alle desse, som ikkje eingong har eit grunnkurs i psykologi, har svaret. Svaret er som regel gitt før møtene har starta. Og sjølv med dette grunnkurset, ville dei ikkje klart å finna fasiten. For nokre av våre innbyggjarar følger ikkje utvikling frå lærebøkene. Og svaret skal dei finna, dei med fine papirer frå utdannelse om ledelse og administrasjon.  Det skaper frustrasjon hos dei som skal/bør finna løysning. Og frustrasjon skaper ofte sinne... og det blir bare taparar av dette.

Eg blir ofte motlaus. Tenker at nå må me gi opp. Men så huska eg ei jente med masse humor, ei som elska å gi gaver kun for å glede, ei som ville hjelpa mora si når hu var trøtt, hu som fortalde vitsar i gode lag...

Og eg vil så gjerne få tilbake denne jenta.

Gamle dagar

For ei stund siden spurte femåringen vår om eg levde i gamla dagar.  Og eg måtte bekrefta det. Det er sikkert veldig mye gamlare enn hu kan forestille seg. 

Det er kanskje fordi årå tar meg igjen at eg er begynt å tenka på fortida. Har egentlig gløymt veldig masse. Men nå når kvitveisen står å nikkar til oss og ønsker våren velkommen, tenker eg på alle dei blomstene som var på vår eiendom i min oppvekst. Der lekte me, og sjøl om det gjekk ein bekk over plassen, var det ingen som kom med redningsvest. Me demma, opp og laga innsjø, me bygde bru over, og hytter i treet. Og så var det alltid sol. Det var der eg gjekk, med verdens svartaste samvittighet, for å eta opp pakken med Dronningkamfer, eg hadde kjøpt uten lov, når eg handla for mamma. Hu såg på kvitteringen, og eg måtte levera dropsen til henne. Kor mange fem/seksåringer blir sendt på sykkel til butikken i våre dagar? I dag har bror min boligen sin på denne plassen. Kvitveisen er erstatta med fin hage og hageblomster.

Litt oppi vegen var det ein skråning av leire. Der samlast me ungar og laga heile samfunn med hus, vegar, kongledyr og det som måtte til. Bilane var enkle. Det var leken som var viktigast. Tor Arne (min bror) var veldig aktiv der.  Det var på eiendommen til Børge og Atle denne sand/leirhaugen var, eg kan  ikkje huska at dei oppførte seg meir som godseigarar enn me andre. Tor Arne og Atle tok forresten avgårde ein gong. Dei ville henta heim månen. Det var mange som leita etter dei då.

Og når hausten kom var det trebons, gøyma og leita, vippa pinne og masse anna. Det kjekkaste var å væra ute når det begynte å skumra. Og så begynte morene våre å ropa oss inn. Gurina sto på Roa og gaulte på Magne og Bjørghild kom på sykkel etter sine. Så var det inn og få ei sjeva, og når tidssignalet - pipen - gjekk i radioen, skulle me i seng. Då var det for Tor Arne og meg å springa på utedoen før det blei senga. Det kom innedo når dei andre søskenå kom til verden.

Og det var jo vinter i gamledagar. Me rann med suggå så det suste ned Roabakkane. Det var ikkje ein bil å ta hensyn til. Og onkel Amund kjørte melka til meieriet med hesten sin. Men det var tidlig på dagen. Tore og Anne Karin hadde rattkjelke. Heldiggrisene. Og i bakkane på samme garden var det passelige utfordringar til ungar i alle aldrar. Treskiå passa både til utfor og hopp. 

Og ved juletider var det juleselskap hos tanter og slekt. Det var iallefall overflod med mat. Men me ungar måtte oppføra oss, og det var i det lengste laget å sitta ved bordet. Eg huska dei buskete augnabrynå til onkel Jørgen. Han lyfta på dei når han skulle væra løyen. Og onkel Odd var bare snill.

Det har lett for å bli gullstøv på minner frå gamle dagar. Det var stort sett samme kår for alle me som vaks opp. Og eg huska ikkje at me erta kvarandre. Men me var selvfølgelig ikkje venner alltid. Eg var med Haldis frå eg var veldig, veldig liten. Me var som erteris, til hu dumpa meg det året me blei konfirmert. Hu valgte andre venner, og det har gjort at eg slit med å stola på at folk lika meg som eg er den dag i dag. Men så kom Irene og Åse Reidun og tok meg under sine venger. Så eg har hatt et begivenhetsrikt liv,  med oppturar og nedturer, som de fleste andre. Men summen med + er mange ganger større enn -. 

Ungdomsåra var ikkje enklare i vår tid enn for dagens ungdom. Eg strevde med å finna min plattform. Me skulle stå opp for kvinnesak, egne meiningar, finne arbeid... men mest av alt ville eg finne han eg skulle bli glad i, og som eg skulle bli gammal med.

Og her set eg på Varhaug. I dag ventar eg på barn/svigerdatter og barnebarn. Me skal eta middag i lag. Og det blir is til alle som vil ha. Dette er rikdom

Mi tekniske utvikling

Eg har begynt å få vondt i peikefingen. Det har vore sånt at eg har kjent godt etter, og blei litt bekymra. Men så kom det for ein dag at dette var Facebook slitasje... så eg prøvde først å ta det litt roligare på den fronten. Men då kjende eg på abistnensen, og bytta til den fingen som er på sidå av.

Sånn har teknologien påvirka meg. Eg kan lesa i ei bok... og så plutselig blir eg urolig i kroppen. Uten at eg forstod det heilt så var det trangen til Facebook som overtok. Det er kanskje på tide å roa ned litt.

Og så måtte eg ha nytt nettbrett. Det eg hadde ville ikkje meir. Då kom jaffal panikken, sjøl om eg har tlf med omtrent det samma innholdet. Eg kunne ikkje halda ut tanken å klara meg uten paddå Heldigvis gjekk det fort å få kjøpt seg nye. Og det gjekk nåken timar for å få den opp å gå. Takk og pris for at Ernst har meir tålmodighet enn meg, og for såvidt også bedre teknisk innsikt. Tenk kos me klarte oss i gamle dagar!

Vett ikkje om eg ska gå heilt tilbake til den tidå me fekk skjønnskriftsbok på skulen, og skulle skriva løkkeskrift, akkurat likt det som var i bokå. Det var jo for at me skulle læra å skriva fint. Eg har alltid hatt dårlig tålmodighet, og for meg gjaldt det å skriva ut bokå i ein fart, sånn at eg kunne få ny. Så eg lærte aldri å skriva fint. Og prøve eg meg på håndskrift nå, så er det den samma plagå. Eg vil bli fort ferdig. Eg har ordet klart i hodet, men det kan godt mangla bokstavar når eg ser ned på papiret. Så derfor er eg glad for at det er enkelt å putta inn manglande bokstavar med dagens teknologi.

Men eg dreiv jo med  skriving på papir i mange år. Eg var ein raser til å skriva brev når eg budde vekke. Og eg har budd vekke siden eg var 16 år. Då var ikkje telefon allemannseie, og det var dyrt å bruka. Det var før de hadde funne oljå. Litt mindre penger blant folk.  Når eg reiste til sjøs skreiv eg brev som kunne være 16 sider. Eg skreiv om alt. Mor mi blei litt bekymra etter forskjellige hendelser i Afrika, men for meg var livet spennande, og det var viktig for meg å formidla kor bra alt var, uten filter. Eg prøvde å snakka inn på kassett ei jul, for å senda heim. Eg snakka litt kvar dag, og fylte på med musikk. Det var masse fin musikk når me var ute i den store verden, musikk som dei heime ikkje hadde høyrt. Husk dette er over 40  år siden. Den minste bror min var meir interessert i kassetten enn i budskapet frå meg, så den blei spela over. I den tida tok me vare på ting. Det som kalles gjenbruk. Men det hadde vore løye å høyrt det i dag.

Og til og med naboane heime i Ølen fekk kort når eg var i land. Bestemor på Roa satte veldig pris på livstegn frå meg, og det gjorde «mor» i Vikebygd og.

Men utviklinga gjekk vidare. Eg fekk jobb hos Brøyt. Det store var blitt IBM skrivemaskin med kulehode. Og eg skreiv reservedelskatalogar for gravemaskiner på mange språk, så då hadde eg forskjellige kulehoder med mange rare bokstavar på. Vanskelig å sei om eg skreiv rektig, for eg skjønte ingenting av det, ja bortsett frå når eg skreiv norsk då. Og framskrittet var rettetast og tabbelakk!

Videre for eg til Hå kommune. En bra arbeidsplass for meg. Seval Moi var ein god sjef. Eg fekk lov å væra med i den gruppå som skulle finna de rette datamaskinene for kommunen. Utviklinga var kommen langt. Dette er 35 år siden. Eg huska me var på et møte på Holmekollen Park Hotell, det var store greier. Eg var gravid med Signe, og økonomisjefen sa at nå kunne eg fortelja ungen at eg hadde vore der!! Eg kan ikkje huska at eg hadde nåke å sei ang det produktet som blei valgt. Meg eg fekk PC på pulten. Du verden så flott. Eg skreiv saker til bygningsrådet og teknisk utvalg på den. I dag rekna eg med at saksbehandlere skrive sakene sine sjøl.

Så flytte eg meg til min siste arbeidsplass, som til slutt hette SR-bank.  Det var ikkje PC på arbeidsplassene der heller då. Dataene i kassane blei sende ut fra banken via telefonlinjer  kvar kveld før me gjekk heim. Og obligasjonar og lånedokument blei skreve på den før nevnte IBM skrivemaskin med kulehode. Og på lånedokumenta var det mange gjennomslag, så det gjaldt å halda tungå beint i munnen. Ellers brukte me masse blåkopiark. Og arkiverte alt i bomberommet. Ja for ei utvikling. Etter dei første PC’ane blei tatt i bruk på denne arbeidsplassen gjekk utviklinga fort. Og i dag lure me på kos i all verden det gjekk rundt i gamle dagar.

Men me var fleire ansatte og mindre stress. Det går ikkje å reversere utviklingå, men det er kjekt å ha levd i denne tiå.

Nå føle eg at eg hive meg på i fart. Det gjeld å få tak i det viktigaste før neste skritt må lærast. Eg er ikkje ein digital innfødt, og det kosta å forstå. Må jo tilstå at eg nesten ikkje klara å få på TV heller, med alle fjernkontrollene som skal til. Alt skal væra så fordømt vanskelig. Til og med lyspærene er ikkje som i gamle dagar. Men eg må jo følga med på Facebook for å fortelja alle folk i verden om eg er lykkelig eller trist, og ikkje minst sjekka  nettbanken nå,  når aksjefondsandeler rase ned i verdi pga av corona. Så liten er verden blitt. Nå kan me sjå kos alt henge i sammen.

Men vil du væra med, så heng på, hette det i eventyret. Eg henge på, etter beste evne. Alle passord, alle tilganger, alle bilder - som blir liggande på tlf, eller henge på ei sky - Jøye meg, seie eg bare